در حالی که بر اساس قانون نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی باید در شهریورماه اعلام شود، اما شهریور از نیمه گذشت و هنوز خبری از نرخ نیست، اعلام به موقع و مناسب نرخ تضمینی در اعمال سیاست کلان کشاورزی، کاهش میزان واردات و تأمین امنیت غذایی بسیار مؤثر است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، قانون، زمان اعلام نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی را شهریور ماه تعیین کرده است، اعلام به موقع و البته با نرخ مناسب خرید تضمینی باعث می‌شود، کشاورزان برنامه تولید را به درستی و منطبق بر سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی انجام دهند و نتیجه آن تولید پایدار، کاهش میزان واردات و جلوگیری از خروج ارز، خود اتکایی محصولات اساسی و استراتژیک و افزایش درآمد کشاورزان است.
اعلام بی‌موقع و نامناسب نرخ‌های تضمینی کشاورزی در سالهای اخیر به استثنای سال گذشته ضررهای جبران ناپذیر بر پیکره تولید وارد کرده است، اعلام به موقع نرخ خرید محصولات کشاورزی در دولت یازدهم از نقاط قوت مدیریت این بخش بود که انتظار است امسال نیز روند ادامه یابد.
اگر کشاورز قبل از انجام کشت پاییزه قیمت محصولات و نهاده‌های سال آینده را بدانند برنامه‌ریزی مناسبی برای کشت خواهند داشت،اینکه چه بکارد؟ در چه مساحتی بکارد؟ کدام نهاده‌ها را و به چه میزان آماده کند؟ برنامه‌ریزی صادراتی را چگونه انجام دهد و مهمتر از اینها تا حدودی از درآمد آینده مطلع می‌شود، امید به آینده پیدا می‌کند و برای تولید ترغیب می‌شود، در کشورهای پیشرفته کشاورزی مانند آمریکا قیمت محصولات و نهاده‌های کشاورزی از یک سال پیش تعیین می‌شود.
*نرخ خرید تضمینی کشاورزی اهرمی برای اجرای سیاست‌های کلان کشاورزی
اعلام به موقع نرخ خرید تضمینی موقعیت و اهرم اجرایی بسیار مناسبی را به وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی تولید برای اجرای سیاست‌های کلان می‌دهد، مثلاً اگر برنامه‌های این وزارتخانه تمرکز بر تولید محصولات استراتژیک و مزیت‌دار مانند گندم و خوراک دام است، می‌تواند با بالا بردن نرخ خرید کشاورزان را به سمت تولید این گونه محصولات ترغیب کند و البته در کنار آن اگر برنامه این وزارتخانه کاهش سطح زیر کشت محصولات آب‌بر مانند خربزه و هندوانه است، می‌تواند نرخ خرید این محصولات و محصولات مشابه را کاهش دهد و سال آینده کشاورزان سطح کشت را به صورت خودکار کاهش خواهند داد.
البته در کنار اهرم نرخ خرید تضمینی از سیاست‌های دیگری مانند مشوق‌های پرداخت تسهیلات و تحویل نهاده‌های ارزان قیمت برای کسانی که از برنامه‌های این وزارتخانه تبعیت می‌کنند، می‌تواند برای اجرای سیاست‌ها و برنامه‌های کلان کشاورزی مفید باشد.
*نرخ خرید تضمینی عامل اجرایی شدن الگوی کشت
به هر حال اعلام به موقع نرخ خرید تضمینی یک اهرم کاربردی و عملی برای پیاده‌سازی «الگوی کشت» است که طی سالهای گذشته وزارت جهاد کشاورزی نتوانسته است، آن را اجرا کند.
اعلام به موقع نرخ خرید تضمینی در سال گذشته تجربه مناسبی در افزایش تولید گندم بود و باعث شد، تا این محصول استراتژیک امسال نسبت به سال گذشته 2 میلیون تن افزایش یابد.
تجربه تلخی هم سالهای گذشته وجود داشت که دولت نرخ خرید تضمینی را در بهمن و اسفند و حتی زمانی فروردین ماه اعلام می‌کرد که واقعاً به هیچ عنوان مزیت‌هایی که می‌توان از این ابزار سود برد را فراهم نمی‌کرد. نرخ خریدتضمینی برنج بعد از گذشت فصل نشاء اعلام می‌شد که کشاورز دیگر هیچ فرصتی برای تصمیم گیری نداشت، نرخ گندم پیش از کشت پاییزه اعلام می‌شد و حتی در یک فصل برداشت سه بار تغییر می‌یافت و همه اینها سردرگمی کشاورز، تولید محصول غیر هدف، افزایش واردات، وابستگی به محصولات استراتژیک را در پی داشت.
*اعلام به موقع نرخ محصولات کشاورزی راهکار جلوگیری خروج ارز از کشور
اعلام به موقع نرخ خرید تضمینی می‌تواند سالانه از جلوی خروج ارز از کشور جلوگیری کند سال گذشته بیش از 7 میلیون تن واردات گندم داشتیم، سالانه بیش از 7.5 میلیون تن واردات انواع خوراک دام و طیور به کشور انجام می‌شود، همچنین در زمینه محصولات استراتژیک مانند دانه‌های روغنی کشور حدود 90 درصد وابسته‌ایم، در مورد شکر، پنبه نیز وضعت مناسبی نداریم و سالانه میلیون‌ها دلار ارز از کشور به دلیل واردات این گونه محصولات کشاورزی از کشور خارج می‌شود اما در مقابل در تولید محصولاتی مانند خربزه و هندوانه جایگاه سوم و چهارم دنیا را داریم، مهمترین صادر کننده صیفی‌جات هستیم، در حالی که این گونه محصولات در کشورهایی که برنامه‌ریزی مناسبی برای تولید دارند، عمداً کشت نمی‌شود، چرا که آب بیشتری مصرف می‌کنند و بازدهی آب کمی دارند،آنها ترجیح می‌دهند محصولات استراتژیک تولید کنند و این گونه محصولات را که تولید آن در راستای تولید پایدار نیست، را وارد کنند.
*نرخ مناسب محصولات کشاورزی عاملی برای خود اتکایی و خودکفایی
به هر حال اعلام به موقع و مناسب نرخ خرید تضمینی در صورت استفاده مناسب و مدیریت کشاورزان به سمت تولید محصولات استراتژیک می‌تواند ضمن تحقق خودکفایی کشور در محصولات اساسی از خروج بیشتر ارز نیز جلوگیری شود.
بر اساس قانون زمان اعلام نرخ محصولات کشاورزی تا شهریور است و اگر دیر شود، نتایجی که از اعلام به موقع آن می‌تواند کشور سود ببرد از بین خواهد رفت.
بهروز نوری