ميان وعده و رسانه

بيشتر رفتارها و عادات غذایی بزرگسالان، در سنین کودکی شکل می گیرد و در سنین بزرگسالی کمتر قابل تغییر است. با توجه به این که کیفیت و کمیت الگوی غذایی نقش بسزایی را در سلامت و یا بروز بیماری های مختلف ایفا می کند، پس توجه به چگونگی شکل گیری عادات و الگوی مصرف غذایی کودکان، می تواند حائز اهمیت باشد. در سنین پیش دبستانی علایق غذایی کودکان منحصراً تحت تاثیر محیط خانواده است؛ ولی به محض ورود به مدرسه، کودکان از محیط خانه دور شده و ساعاتی از روز را در مدرسه و جدا از خانواده در کنار همسالان سپری می کنند، بنابراین عادات و انتخاب های غذایی آن ها کم کم تغییر کرده و تحت تاثیر محیط و همکلاسی ها قرار می گیرد.

از آن جایی که کودکان، وعده های غذایی اصلی ( صبحانه، ناهار و شام ) را اکثراً در خانه و با حضور والدین مصرف می کنند، الگوی غذای اصلی آنها بیشتر تابع خانواده است؛ ولی میان وعده ها، یا در محیط مدرسه همراه با دوستان و همسالان و یا در ساعاتی از روز و غالباً بدون حضور والدین خورده می شوند. به عبارتی نقطه ی شروع اختلاف بین الگوی غذایی والدین با کودکان از همین میان وعده ها و مواد غذایی و خوراکی هایی است که درآن زمان صرف می شود. از طرفی رسانه نقش مهمی در تبلیغ مواد غذایی و آموزش انتخاب آنها به کودکان و نوجوانان دارد.

همانطور که می دانیم تاثیرات منفی تماشای زیاد تلویزیون بر وزن کودکان ثابت شده است. سرگرمی های بی تحرک مانند تماشای تلویزیون می تواند یکی از عوامل مهم چاقی در کودکان باشد. به تازگی مطالعات نشان داده اند که علاوه بر تحرک کم،  اشتهای کودکان بعد از دیدن تبلیغات غذاهای صنعتی از تلویزیون نیز افزایش یافته است.

 مطالعه اي روي تاثير تلويزيون و رفتارها و عادات خوردن ميان وعده در بين 3875 خانواده  در 9  روستا و شهر در چين در سال 1997 گزارش شد. مقدار كمي از اين خانواده ها دسترسي به برنامه هاي تلويزيوني داشتند . كودكان و جوانان بين 6 تا 18 كمتر از يك ساعت تلويزيون تماشا مي كردند. در سال 1999 در مناطق شهري چين تماشاي تلويزيون به  12 تا 17 ساعت در هفته رسيد و در ميان نوجوانان شهري افزايش يافت. در مطالعه ديگر تبليغات غذايي چيني و آمريكايي در تلويزيون بر روي كودكان مقايسه گرديد و متوجه شدند كه تبليغات محصولات تجاري غذايي كه شامل نوشابه هاي گازدار، چيپس هاي نمكي در چين بيشتر از آمريكا مصرف مي گردد. در سالل 2004 غذا و نوشيدني بيشترين تبليغات تجاري در بين ديگر تبليغات در چين بودند. كه بيشتر كودكان همانطور كه بزرگتر مي شدند پول جيبيشون را خرج خريدن غذا و نوشيدني مي كردند و والدين اين كودكان و نوجوانان بيان داشتند كه بيشترين تاثير را تبليغات تلويزيون بر روي اين كودكان دارند.

طی مطالعه ای که در سال 2011 در انگلستان،  روی کودکان 6 تا 13 ساله انجام شده است، مشخص شد تماشای تبلیغات تلویزیونی خوراکی های صنعتی و تنقلات واقعا در افزایش احساس گرسنگی در کودکان تاثیرگذار است،  به ویژه اگر کودکان زمان زیادی را به تماشای تلویزیون اختصاص دهند، این احساس گرسنگی در آنها تشدید می شود. علاوه بر این مشاهده شد، این آگهی ها تمایل کودکان را به مصرف غذاهای چرب و شیرین افزایش می دهد.

یافته های این مطالعه که در ژورنال اطفال آمریکا منتشر شده است، نشان داد روزهایی که کودکان این آگهی ها را تماشا می کنند، در مقایسه با روزهایی که تبلیغات دیگری مثل اسباب بازی می بینند، تمایل زیادی برای شیرینی و غذاهای چرب دارند. این مسئله بویژه در مورد کودکانی که به طور معمول هرروز زمان زیادی به تماشای تلویزیون می نشینند (بیشتر از 21 ساعت در هفته ) صادق است.

برطبق این نتایج، آکادمی اطفال آمریکا بر ضرورت ممنوعیت پخش این قبیل آگهی های تبلیغاتی به عنوان راهکاری مناسب برای  مقابله با چاقی در کودکان تاکید کرده است. با این حال در زندگی واقعی، عوامل دیگری نیز مثل همکاری والدین با بچه ها برای تهیه این غذاها مهم هستند.

مريم زارعي -كارشناس دفتر بهبود تغذيه جامعه