در سال هاي قبل تر مردم کشورمان از مواد غذايي سالم و فرآوري نشده استفاده مي کردند و مسائلي به نام دغدغه کاري و کمبود زمان نيز مطرح نبود که بر مبناي آن مردم به فست فود يا غذاي فوري روي آورند اما با ورود مواد غذايي مانند سوسيس و کالباس به کشور شيوه تغذيه به ويژه در ميان نوجوانان و جوانان و افراد شاغل تغيير کرد و مصرف غذاهاي حاوي گوشت هاي فرآوري شده و سيب زميني سرخ کرده تحت عنوان فست فود در کشور رايج شد. افزون بر اين کارخانه هاي جديدي احداث شد و به توليد سوسيس و کالباس اختصاص يافت. در سال هاي اخير همچنين افراد سودجو و فرصت طلب به ايجاد کارگاه هاي غيرمجاز توليد گوشت هاي فرآوري شده و فروش محصولات خود به دستفروش ها و اغذيه فروشي هاي کمتر شناخته شده روي آوردند و همين امر سبب شد تا علاوه بر بالا رفتن موارد بيماري هاي قلبي و عروقي ميزان مسموميت ناشي از مصرف فست فود در کشور افزايش يابد. اين مسئله نگراني کارشناسان را در پي داشته و بسياري از آنان اطلاع رساني جامع تر در زمينه مصرف غذاهاي حاوي سوسيس و کالباس را به مردم ضروري دانسته اند. متخصصان در اين باره معتقدند که نمي توان به طور کامل مردم را از مصرف فست فود منع کرد اما مي توان توصيه هاي بهداشتي را در اين زمينه افزايش داد. کارشناسان همچنين توصيه به استفاده از بازرسان بيشتر براي نظارت بر توليد کنندگان غيرمجاز فراورده هاي گوشتي و حتي برخورد با آنان مي کنند. به منظور آگاهي از نحوه نظارت بر کارخانه هاي توليد سوسيس و کالباس در کشور و مشکلاتي که در اين باره وجود دارد و همچنين دلايل مضر بودن مصرف فست فود با دکتر سيدمرتضي صفوي، عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشکي اصفهان گفت وگويي انجام داده ايم که در پي مي آيد. آيا ميان فست فود توليد شده در کشورهاي توسعه يافته با کشورهاي در حال توسعه تفاوت دارد؟ توليد فست فود در کشور ما از سابقه چنداني نسبت به کشورهاي توسعه يافته برخوردار نيست مضاف بر اينکه برخي سودجويان (غير از صاحبان کارخانه هاي مطرح و شناخته شده سوسيس و کالباس در کشور) به منظور ارزان تمام شدن سوسيس و کالباس هاي توليدي خود از مواد مناسبي استفاده نمي کنند. در نتيجه افرادي که از دستفروش ها و اغذيه فروشي هاي کمتر شناخته شده فست فود مي خرند در معرض خطر مسموميت قرار مي گيرند. ما ميتوانيم فست فود و سوسيس و کالباس سالم داشته باشيم اما درحال حاضر از آن بي بهره ايم و اين در حالي است که متخصصان تغذيه تاکنون تذکرات بسياري به ويژه به کارگاهها و توليدکنندگان اين فراوردههاي گوشتي دادهاند اما درباره وضعيت توليد سوسيس و کالباس در کشورهاي پيشرفته بايد گفت به دليل سابقه بالاي توليد اين محصولات غذايي در کشورهاي توسعه يافته و وجود آزمايشگاه هاي مجهز و بازرسي هاي مداوم از کارخانه هاي توليد کننده فراورده هاي گوشتي در اين کشورها طبيعتا افراد کمتر در معرض خطر استفاده از سوسيس و کالباس غيربهداشتي حاوي نيتريت و نيترات قرار مي گيرند و ميزان مسموميت ناشي از مصرف فست فود در اين کشورها نيز به مراتب کمتر از کشورهاي در حال توسعه است. آيا نظارت بر توليد سوسيس و کالباس و فراورده هاي گوشتي مي تواند باعث ارتقاي کيفيت اين نوع محصولات و در نتيجه کاهش خطر مسموميت در ميان مصرف کنندگان فست فود شود؟ نظارت بيشتر در اين زمينه قطعا تأثير مطلوب خود را خواهد داشت اما متأسفانه تعداد کارشناساني که بر وضعيت مواد غذايي نظارت دارند محدود است و در نتيجه نمي توانند نظارت کاملي انجام دهند. تعداد کم ناظرين سبب مي شود که نظارت بر فست فودها و بررسي نحوه ارائه غذاي اسنک و نوشيدني هاي گازدار و شکردار استاندارد در اين مراکز به سختي انجام گيرد. تمام واحدهاي توليد کننده و ارائه دهنده مواد غذايي موظف هستند از اداره بهداشت محيط مجوز بگيرند و مأموران و بازرساني از بهداشت محيط نيز به طور مرتب از واحدهاي ارائه کننده مواد غذايي بازديد به عمل مي آورند اما متأسفانه تعداد واحدها زياد است و کارشناسان هم محدود؛ در نتيجه اين کنترل ها به اندازه کافي انجام نمي گيرد اما مي توان در حال حاضر راه حل هاي سريع تري را پيشنهاد کرد که بر مبناي آن اطلاعات مردم در اين زمينه افزايش يابد. در کوتاه مدت بهترين راه حل افزايش اطلاع رساني به مردم است. در واقع فرهنگسازي در زمينه تغذيه سالم مي تواند تأثيرات بسيار مطلوب و مثبتي بر وضعيت ارائه غذا در جامعه بگذارد. شما در بخشي از سخنان تان به وجود نيترات در سوسيس و کالباس اشاره کرديد؛ آيا اين ماده آنگونه که عنوان مي شود سرطان زاست؟ علاوه بر نيترات، سوسيس و کالباس حاوي مقادير زيادي از نيتريت نيز هست. ما نمي توانيم همه توليد کنندگان سوسيس و کالباس را با يک چوب برانيم اما هستند افراد سودجويي که با توليد سوسيس و کالباس غيراستاندارد و داراي ميزان بالاي نيترات سلامت مصرف کنندگان را به خطر مي اندازند. افراد سودجو اغلب براي توليد سوسيس و کالباس به جاي استفاده از درصدي گوشت، مواد افزودني مجاز، سويا و شير خشک از مواد ناسالمي نظير روده و گوشت هاي نامرغوب استفاده مي کنند. سال هاست پزشکان درباره مضر بودن فست فود صحبت مي کنند و نسبت به مصرف بيش از اندازه اين ماده غذايي هشدار مي دهند. دليل مخالفت متخصصان با مصرف زياد فست فود چيست؟ فست فود داراي ايرادات فراواني است؛ يکي از ايرادات فست فود چربي و ديگري پنيري است که به عنوان مواد در داخل اين نوع غذاها گذاشته مي شود. متأسفانه فست فودها در روغن هايي سرخ مي شوند که چندين بار حرارت ديده اند. همين روغن ها سرطان زا هستند و همينطور نوشيدني هايي که در کنار اين نوع غذاها مصرف مي شوند نيز بسيار مضر هستند؛ زيرا فست فود اغلب در کنار نوشابه مي آيد و نوشابه هم به دليل قند بالايي که دارد، مي تواند زمينه ساز ابتلاي افراد به ديابت شود. نوشابه معمولا ۱۲درصد قند دارد درحالي که ماءالشعير حاوي ۴درصد قند است. به همين دليل استفاده از نوشابه هاي داراي قند بالا باعث مي شود که فرد به تدريج دچار چاقي شود. همچنين نوشابه به دليل اينکه حاوي اسيد فسفريک است جلوي جذب کلسيم را مي گيرد و باعث ابتلاي افراد به پوکي استخوان مي شود. رنگ هاي مصنوعي که در نوشيدني هاي گازدار استفاده مي شود نيز از مضراتي است که اين نوع نوشيدني ها دارند. به همين خاطر فست فود به همراه نوشابه مي تواند يک غذاي کاملا ناسالم باشد و به همين دليل پزشکان نيز با مصرف آن مخالف هستند. به نظر مي رسد علاقه به فست فود در نسل هاي قبلي کمتر شايع بوده ؛ آيا عادات تغذيه اي ايراني ها طي دو-سه دهه اخير تغيير کرده است؟ ما از نظر تغذيه اي در دوران گذار قرارداريم؛ از يک طرف در مردم به ويژه کودکان مشکل لاغري و کم وزني و کوتاه قدي را داريم و از يک سو مشکل افزايش وزن و بروز بيماري هاي متابوليک که شامل گروه وسيعي از بيماري ها مثل ديابت، پرفشاري خون، بيماري Hyperlipidemi يا بالا رفتن چربي هاي خون و ساير بيماري هاي مشابه است. اين وضعيت در واقع حاصل عادات غذايي است که افراد به دليل کمي وقت، اشتغال همزمان مردان و زنان به کار در خارج از خانه به غذاهاي خياباني روي آورده اند. منظور از غذاهاي خياباني، غذاهاي پرچرب و حاوي روغن زياد هستند؛ به عنوان مثال انرژي اي که با خوردن يک همبرگر دوبل يا ۲ طبقه، به انسان منتقل مي شود براي يک روز کافي است. در واقع اين غذا ۲هزار تا ۲هزار و ۲۰۰ کالري دارد و مصرف مکرر و زياد اين نوع فست فودهاي پرکالري باعث ايجاد چاقي مفرط مي شود و مي دانيم که چاقي زمينه ساز بسياري از بيماري ها ازجمله بيماري ديابت است. همانگونه که شما نيز گفتيد ما در دو- سه دهه گذشته تغيير يا شيوه زندگي را شاهد بوده ايم. اين تغيير شيوه زندگي نيز به دليل شرايط خاص زماني ايجاد شده است. در پي اين تغيير افراد از نظر فيزيکي و جسماني ۲ دسته شدند؛ يک دسته کودکاني که از رشد خوب و کافي برخوردار نيستند و دسته ديگر نيز افرادي که به چاقي مفرط مبتلا هستند. چاقي نيز خود يک بيماري است. در واقع ۲ طرف منحني سني جامعه ما از نظر فيزيکي از وضعيت خوبي برخوردار نيست، از همين رو ما بايد در آن واحد به وضعيت هر دو گروه بپردازيم؛ هم به وضعيت سوء تغذيه لاغري و کم وزني رسيدگي کنيم و هم اينکه سوءتغذيه بيش خواري و وزن بيش از حد و چاقي و بيماري هاي متابوليک ديگر را مورد مداوا قرار دهيم. به غير از احتمال ابتلا به سرطان براثر مصرف زياد فست فود چه بيماري مهم ديگري مصرف کنندگان اين نوع مواد غذايي را تهديد مي کند؟ بيماري کبد چرب به دليل مصرف غذاهاي پرچرب و به ويژه چربي هاي حيواني ايجاد مي شود. غالبا افراد داراي اضافه وزن و چاق به اين بيماري مبتلا مي شوند. با تنظيم رژيم غذايي و کاهش وزن به احتمال زياد عارضه کبد چرب از بين مي رود. کبد چرب گريدهاي مختلفي دارد؛ ازجمله گريد يک، گريد۲، گريد۳ و گريد۴. اين گريدها از طريق آزمايش هاي بيوشيميايي و سونوگرافي مشخص مي شوند، بنابراين مي توان متوجه شد که آيا بيماري پيشرفته است و در گريد ۴قرار دارد يا هنوز به مراحل پيشرفته نرسيده و روي گريد يک و ۲است. به دليل اينکه بيماري کبد چرب بيماري قرن محسوب مي شود و مي تواند زمينه ساز بيماري هاي کبدي بعدي شود، اغلب افراد بايد از خوردن مواد غذايي حاوي چربي هاي حيواني مانند تخم مرغ، گوشت قرمز، مواد غذايي پرچرب و فست فودها خودداري کنند؛ چراکه غذاهاي پرچرب مي تواند انسان را در معرض خطر ابتلا به بيماري کبد چرب يا مبتلا شدن به گريدهاي بالاتر اين بيماري قرار دهد. همچنين استفاده کردن از سبزي ها و ميوه هايي که حاوي آنتي اکسيدان ها هستند مي تواند براي مقابله با بيماري کبد چرب مناسب باشد. البته مهم ترين راه پيشگيري از ابتلا به بيماري هاي ناشي از مصرف فست فود تغيير سبک غذا خوردن در افراد است. از چه راهي مي توان مردم را به تغيير سبک غذايي ترغيب کرد؟ آموزش هاي تغذيه اي در همه ابعاد؛ چه در مهدکودک ها، مدارس و چه در دانشگاه ها و محيط هاي کاري مي تواند در تغيير سبک غذا يي مؤثر باشد. از طريق صدا و سيما و رسانه ها هم تمامي افراد جامعه بايد آموزش هاي لازم را ببينند. درصورتي که کار آموزش همگاني تغذيه انجام بگيرد قطعا جامعه ما از نظر سلامت وضعيت بهتري پيدا خواهد کرد. متأسفانه ما راه هايي که ديگران رفته اند را دوباره داريم تجربه مي کنيم. اين کار اشتباهي است؛ به عنوان مثال اکنون در اکثر کشورهاي پيشرفته دنيا سيگار کشيدن به عنوان يک عمل نهي شده و کاملا مطرود شناخته شده است درصورتي که آمار سيگاري ها در ايران روبه افزايش است. به رغم اينکه در کشورهاي ديگر مضرات فست فود به اثبات رسيده متأسفانه در کشور ما مصرف آن روبه افزايش است.
منبع : پایگاه خبری سازمان غذا ودارو